🌠 10 Sınıf Fizik Dalgalar Formülleri

Fizik1 Konu Anlatımı UNİTE 1 Fiziğin Doğası UNİTE 1 – 1.KONU Fiziğin Uğraş Alanı Fizik Nedir ? Tanım 1: madde ve enerji arasındaki etkileşimi inceleyen bir bilim dalıdır. Tanım 2: evrende meydana gelen olaylara gözlem, deney ve matematiksel yöntemleri kullanarak sistematik ve akılcı açıklamalar getirir. Fiziğin Alt Dalları 1) Mekanik Fiziği : Evrenin hareketlerini YKSKonuları. 4 Nisan 2020 tarihinde Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yapılan duyuru ile, YKS konularının güncel versiyonu yayınlanmış oldu. Talim Terbiye Kurulu tarafından yapılan açıklamada, 9., 10., 11. sınıfa dair kazanımlarda değişim olmadığı, 12. sınıfa dair kazanımların güncellendiği açıklandı. Peki FizikFormül ve Bağıntıları: Hareketli bir cismin hızı; Hız = Yer değiştirme / Zaman , Yer değiştirme miktarı= X2 - X1 (Son konum ile ilk konumu arasındaki en kısa mesafe) Hareketlinin birim zamanda yer değiştirme miktarına ise ortalama hız denilir.. Hareketli bir cismin sürati; OrtaöğretimFizik Dersi Öğretim Programı. 10. SINIF FİZİK DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI. Temel düzey olan 10. sınıf fizik dersi öğretim programı 9. sınıf fizik dersi öğretim programının devamı niteliğindedir. Bu programın en genel amacı bilimsel okur-yazarlığın geliştirilmesidir. 10. Aşağıdaverilen iyon çiftlerinden oluşan kararlı bileşiğin formülü hangi seçenekte hatalı verilmişti. 18 Cisim dalgaları yayılma doğrultuşuna göre enine veya boyu. 10. Sınıf Fizik. 10. Sınıf Kimya. 10. Sınıf Biyoloji. 10. Sınıf Tarih. 10. Sınıf Coğrafya 8 Bileşiklerin belirli erime, kaynama, donma ve yoğunlaşma sıcaklıkları vardır. 9- Bileşiklerin öz kütleleri sabittir. 10- Bileşikler formüllerle gösterilirler. 11- Bileşikler saf ve homojen maddelerdir. 12- Bileşikler, moleküler yapılı bileşikler ve Fizikbilimigen.tr.Site is running on IP address , host name Turkey) ping response time 9ms Excellent ping.Current Global rank is SınıfFizik Konu Anlatımı. Merhaba arkadaşlar size bu yazımızda 10. Sınıf Fizik Konuları hakkında bilgi vereceğiz. Yazımızı okuyarak bilgi sahibi olabilirsiniz. Başlıklar halinde size konuları anlattık. 10. Sınıf Fizik Konuları. 1. Ünite: Elektrik ve Manyetizma. 2007Fizik Dersi Öğretim Programı’nda yer alan bilişim ve iletişim becerileri bu kitabın sonunda EK-6’da verilmiştir. E. Fizik-Teknoloji-Toplum-Çevre Becerileri (FTTÇ) Bu beceriler; fizik ile toplum, teknoloji ve çevre arasındaki ilişkileri anlama, yorumlama ve aOWa0pE. Yay dalgaları, sarmal veya düz yayların üstünde meydana gelen dalgalardır. Aslında ortamın mutlaka yay olması gerekmez. Gergin bir ip veya lastik de yay olarak kabul edilebilir. Dalgaların özelliklerini incelemek için yay dalgaları önemli fırsatlar sunar. Bunların ilki atmadır. Atma ve periyodik dalga arasındaki fark nedir? Önce atma nedir onu görelim. Atmaları ve periyodik dalgaları incelerken Telde Dalga Simülasyonunu kullanacağız. Aşağıdaki resimde gergin bir telin bir ucu boru anahtarına bağlı. Boru anahtarıyla telin bir ucunu önce yukarı sonra aşağı doğru hareket ettiriyorum. İp, tel ya da yayın yukarı doğru ani sarsılması sırasında oluşan şekil değişikliğine atma puls denir. Yani telde ilerleyen bozulmaya atma diyoruz. Atmayı illa yukarı doğru yapmamız gerekmiyor, aşağıdaki resimde baş aşağı gönderdiğimiz başka bir atmayı görüyoruz. Atmanın tel üzerinde ilerlemesi sırasında şeklinde herhangi bir değişme olmaz. İlerleme sırasında tel üzerindeki bir parça düşey doğrultuda hareket ettiği halde yatay doğrultuda yer değiştirmez. Tel üzerinde sadece ilk sarsma anında oluşan atma şekil ilerler ve atma geçtikten sonra tel ilk baştaki düz haline geri döner. Şimdi atma ile periyodik dalga arasındaki farkı görmek için bir de aşağıdaki resme bakın. Bu resimde bir periyodik dalga var. Boru anahtarının düzenli olarak bir aşağı bir yukarı hareket ettirildiğine dikkat edin. Eşit zaman aralıklarıyla oluşturulan sarsıntılar sonucunda oluşan dalgalara periyodik dalga denir. Dalgaların temel özelliklerini incelerken dalgaboyu ve periyottan bahsetmiştik. Atmalar düzenli titreşimler olmadığı için dalgaboyları veya periyotları yoktur. Atma temel bir fizik kavramı değildir. Sadece dalgaların özelliklerini incelemek için oluşturulan olaylardır. Dalga hareketinin temel değişkenlerini atmalara uygulayamayız. Atma bir tek titreşimken periyodik dalgalar eşit zaman aralıklarında tekrarlanan çok sayıda atmadan oluşur. Dolayısıyla bir periyodik dalga çok sayıda atma içerir. Yukarıdaki resimlerde yayımızın ucu serbestti, yani bir yere bağlı değildi. Ama gerçekte yayın üstünde atma ya da periyodik dalga oluşturabilmemiz için yayın diğer ucunu bir yere tutturmamız gerekir. Bu uç sabit ya da serbest bir şekilde tutturulabilir. Sabit uçtan ve serbest uçtan yay dalgaları veya atmalar farklı şekilde yansır. Atmanın sabit uçtan yansıması Aşağıdaki şekilde yayın sağ ucunu bir mengene ile sıkıştırmışız, yani bu ucu sabitlemişiz. Atmayı gönderdiğimizde bu uçtan nasıl yansıdığına dikkatlice bakın. Atma soldaki uçtan giderken baş üstü gidiyor. Sonra sabit uca gelince düşeyde yön değiştiriyor ve baş aşağı dönerek yansıyor. Bu önemli bir sonuç Yay dalgalarında atmalar sabit uçtan ters dönerek yansır. Gelen atma ile yansıyan atmanın genliklerinin düşey yüksekliklerinin büyüklüğünün eşit olduğuna da dikkat edin. Atmanın serbest uçtan yansıması Aşağıdaki şekilde ise yayın bir ucunu bir çubuğa bir halka ile geçirmişiz. Sağdaki uç çubuğun üstünde serbestçe hareket edebiliyor yani. Atmayı gönderdiğimizde bu uçtan nasıl yansıdığına dikkat edin. Atma soldaki uçtan baş üstü yola çıkıyor, serbest uca ulaştığında yine baş üstü olacak şekilde yansıyor, düşeyde yön değiştirmiyor. Bu da önemli bir sonuç Yay dalgalarında atmalar serbest uçtan geldikleri gibi yansırlar, ters dönmezler. Gelen atma ile yansıyan atmanın genliklerinin eşit olduğunu görmüş olmalısınız. Atmaların karşılaşması üst üste binme veya girişim İki atma karşılaşırsa ne olur? Bunu incelemek için iki farklı duruma bakacağız. İlki her iki atmanın da aynı düşey doğrultuda her ikisinin de baş üstü ya da baş aşağı olduğu durum. İkincisi atmaların birbirine zıt düşey doğrultuda oldukları durum. Yukarıdaki resimde önce bir atma gönderiyoruz, serbest uçtan yansımasını bekliyoruz. Böylece atmaların birinin sağdan sola hareket etmesini sağlıyoruz. Sonra soldan sağa doğru bir atma daha gönderiyoruz. Her iki atmanın da baş üstü olduğunu görüyoruz. Biri sağa diğeri sola doğru hareket ediyor. Karşılaştıklarında üst üste biniyorlar, yani ikisi birleşmiş tek bir atma gibi davranıyor. Birleştiklerinde genliğin düşeydeki yüksekliğin büyüdüğüne dikkat edin. Ayrıca karşılaştıktan sonra atmalar birbirlerinin içinden geçerek hareketlerine devam ediyorlar. Bir telin karşılıklı uçlarında üretilen, aynı düşey yönlü ve eşit genlikli atmalar tel üzerinde bir bölgede karşılaştığında, karşılaşma bölgesinde atmaların genlikleri toplamına eşit genlikte yeni bir atma oluşur. Geçiştikten sonra atmalar ilk şekline dönerek tel üzerinde ilerlemeye devam eder. Aşağıdaki resimde biri baş üstü biri baş aşağı giden iki atma görülüyor. Soldan sağa doğru hareket eden atmayı elde etmek için sabit uç kullandık. Karşılaştıklarında birbirlerini söndürdüklerine dikkat edin. Karşılaştıklarında bir an için hiç atma yokmuş gibi görünüyor. Ayrıca birbirlerinin içinden geçip hareketlerine devam ettiklerini de fark etmiş olmalısınız. Bir telin karşılıklı uçlarında üretilen eşit genlikli ve zıt düşey yönlü atmalar tel üzerinde bir bölgede karşılaştığında, karşılaşma bölgesinde ip bir doğru şeklini alır. Yani eşit genlikli, zıt düşey yönlü atmaların toplamı sıfırdır. Zıt yönlü iki atma karşılaştıktan sonra tekrar eski şekillerine dönerek ilerlemeye devam eder. Atmaların aynı ortamın herhangi bir bölgesinden aynı anda geçmesine, yani karşılaştıklarında birbirlerini yükseltmelerine ya da söndürmelerine, üst üste binme, süperpozisyon veya girişim denir. Yukarıdaki resimlerde atmaların nasıl üst üste bindiklerini inceledik. Aynı düşey yönlü atmaların üst üste gelmesi sırasında oluşan girişime yapıcı girişim denir. Zıt düşey yönlü atmaların üst üste gelmesi sırasında oluşan girişime yıkıcı girişim denir. Yayda atmanın ilerleme hızı Bir yayda üretilen atmanın hızı yaydaki gerilme kuvvetine ve yayın birim uzunluk başına düşen kütlesine bağlıdır. Yaydaki dalga hızının formülü matematiksel modeli şöyledir v = \sqrt{\frac{F}{\mu}}; \space \mu = \frac{m}{l}Yay dalgasının ya da atmanın ilerleme hızı yayı geren kuvvetin kareköküyle doğru orantılıdır. Gergin bir yayda gevşek bir yaya göre atma daha hızlı ilerler. Atmanın hızı yayın birim uzunluğunun kütlesinin kareköküyle ters orantılıdır. Yani birim uzunluğundaki kütlesi daha fazla olan, ağır ya da kalın bir yayda, hafif ya da ince bir yaya göre atma daha yavaş ilerler. Atmaların iletilmesi Atmalar bir ortamdan diğerine yani bir yaydan bir başka yaya geçerken ne olur? Hem iletilir hem yansır. Ama iletilme ve yansıma iki yayın özelliklerine göre değişiklik gösterir. Birim uzunluk başına düşen kütle miktarı küçük olan yaya hafif yay ortam, birim uzunluk başına düşen kütle miktarı fazla olan yaya ağır yay ortam denir. Kalınlıkları farklı iki ip, tel veya sarmal yaydan ince olanına hafif ortam, kalın olanına ağır ortam deriz. Önce gelen atmanın ince veya hafif yayda olduğu duruma bakalım. Aşağıdaki resimde ince yaydan bir atma soldan sağa doğru gönderilmiş. Kalın veya ağır yayla karşılaştığı anda atmanın bir kısmı iletiliyor. Bir de iki yayın sınır noktasından ters dönerek yansıyor. İnce yayla kalın yay arasındaki sınırın ince yay tarafı için sabit uçtan görevi gördüğünü gözlemliyoruz. Hafif ortamdan ağır ortama geçen atmalar için Atmanın bir kısmı hafif ortamda geri yansır; bir kısmı ağır ortama geçer. Yansıyan atma gelen atma ile zıt yönlüdür hem düşeyde hem yatayda. İletilen atma gelen atma ile aynı yönlüdür hem düşeyde hem yatayda. İletilen ve yansıyan atmaların genlikleri gelen atmanın genliğinden daha küçüktür. Şimdi de ağır yaydan gönderilen atmaya bakalım. Aşağıdaki resimde ağır yaydan gelen atma hafif yaya iletiliyor. Ayrıca bu atmanın baş üstü şekilde yani geldiği gibi yansıdığını görüyoruz. Yani kalın ve ince yay sınırını kalın yay için serbest uç gibi davranıyor. Ağır ortamdan hafif ortama geçen atmalar için Atmanın bir kısmı ağır ortamda geri yansır; bir kısmı hafif ortama geçer. Yansıyan atmanın düşey yönü gelen atma ile aynıdır. Yatayda yönleri zıttır. İletilen atma gelen atma ile aynı yönlüdür hem düşeyde hem de yatayda. İletilen atmanın genliği gelen atmanın genliğinden küçüktür. Yay dalgaları ile ilgili kazanımlar 2017 – Atma ve periyodik dalga oluşturarak aralarındaki farkı açıklar. Atmanın dalgaların özelliklerini incelemek için oluşturulduğu vurgulanır. Öğrencilerin deney yaparak veya simülasyonlar kullanarak atma ve periyodik dalgayı incelemeleri sağlanır. 2017 – Yaylarda atmanın yansımasını ve iletilmesini analiz eder. Bir ortamdan başka bir ortama geçerken yansıyan ve iletilen atmaların özellikleri üzerinde durulur. Öğrencilerin deney ya da simülasyonlarla iki atmanın karşılaşması durumunda meydana gelebilecek olayları gözlemlemesi sağlanır. Öğrencilerin deney yaparak veya simülasyonlar kullanarak atmaların sabit ve serbest uçtan yansıma durumlarını incelemeleri sağlanır. Öğrencilerin gergin bir yayda oluşturulan atmanın ilerleme hızının bağlı olduğu değişkenleri açıklaması sağlanır. Atmanın ilerleme hızı ile ilgili matematiksel hesaplamalara girilmez. Fizik konu anlatımı 10 sınıfFizik konu anlatımı 10 sınıf10 sınıf fizik 1 ünite konuları nelerdir?10. Sınıf Fizik Konuları 1. DönemÜnite Elektrik ve Manyetizma. Elektrik Akımı Potansiyel Farkı Direnç Elektrik Devreleri. Elektrik Enerjisi. Elektriksel Güç Mıknatıs ve Manyetik Alan. Akım ve Manyetik Basınç ve Kaldırma Kuvveti. Basınç Kaldırma 27, 202110 sınıf fizik akım şiddeti nasıl bulunur?Elektrik Akım Şiddeti “i” ile gösterilir. Buna göre bir iIetkenin herhangi bir kesitinden t sürede q kadar net yük geçiyorsa, iletkenden geçen akım şiddeti i=qti=qt sınıf fizik potansiyel fark nasıl hesaplanır?A noktasından B noktasına taşınan birim yük başına yapılan işe gerilim potansiyel fark denir. A noktasının gerilimi VA ve B noktasının gerilim VB ise bu iki nokta arasındaki potansiyel fark; V = VA – VB ile ifade v nedir 10 sınıf?Fizik alanında V harfi hacmi simgelemektedir. Büyük v harfi fizikte hacmi simgelemektedir. Hacim bir nesnenin uzayda kapladığı yeri belirtmektedir. Fizik alanında kullanılan küçük v ise hızı sınıf fizik 1 dönem konuları nelerdir?10. Sınıf Fizik Konuları 1. DönemÜnite Elektrik ve Manyetizma. Elektrik Akımı Potansiyel Farkı Direnç Elektrik Devreleri. Elektrik Enerjisi. Elektriksel Güç Mıknatıs ve Manyetik Alan. … Ünite Basınç ve Kaldırma Kuvveti. Basınç Kaldırma Dalgalar. Dalgalar. Titreşim. Dalga Hareketi. Dalga Boyu. Periyot. Frekans. 20, 202110 sınıf fizik kaç ünite?düzeyinde altı, 10. sınıf düzeyinde dört, 11. sınıf düzeyinde iki, 12. sınıf düzeyinde altı ünite nasıl bulunur formül?Akım şiddeti = Gerilim / Direnç I = V / R ohm kanunu formülü bulunur. Fizik Dalgalar Testleri 1 Fizik Dalgalar 1 Testi Çöz Tebrikler - Fizik Dalgalar Testleri 1 adlı sınavı başarıyla tamamladınız. Sizin aldığınız skor %%SCORE%% en yüksek skor %%TOTAL%%. Hakkınızdaki düşüncemiz %%RATING%% Yanıtlarınız aşağıdaki gibidir. Tamamlananlar işaretlendi. 12345678910Son 10. Sınıf Dalgalar Diğer Dalgalar Testleri Online Test Linkleri Dalgalar 10. Sınıf Dalgalar Testleri 2 Testi Çöz Dalgalar 10. Sınıf Dalgalar Testleri 3 Testi Çöz Dalgalar 10. Sınıf Dalgalar Testleri 4 Testi Çöz Sponsorlu Bağlantılar 10 sınıf dalgalar cözümlü sorular10 sınıf dalgalar ile ilgili çözümlü sorularfizik dalgalar çözümlü sorular Dalgalar günlük hayatımızda en çok denizde karşılaştığımız bir doğa olayı olarak karşımıza çıkar. Ama dalgalar ve dalga hareketi suyun dışında pek çok durumda da oluşur. Örneğin, aşağıdaki videoda bir Meksika dalgası ya da stadyum dalgası görülüyor. Seyirciler yanlara hareket etmiyor, yalnızca ayağa kalkıp sonra oturuyorlar. Ama bunu belli bir sıra içinde yaptıkları için tüm stadyuma yayılan bir dalga hareketi oluşturuyorlar. Dalga hareketini anlamak için en basit dalga çeşidini, yani tel dalgasını kullanacağız. Aşağıdaki resimde Telde Dalga Simülasyonundan aldığım bir dalga hareketi görülüyor. Bu resmi dikkatlice inceleyelim ve neler öğrenebileceğimize bakalım. Elimizde düz bir tel ve üzerinde boncuklar var. Telin sol ucu bir motora bağlanmış. Motor, telin ucunu yukarı aşağı hareket ettiriyor. Motora dalga kaynağı diyoruz çünkü dalganın sebebi o, dalgayı o başlatıyor. Boncuklar sadece yukarı ve aşağı hareket ediyor, sağa sola gitmiyorlar. Resme dikkatli bakın, özellikle yeşil boncuklara. Sadece y ekseninde hareket ettiklerini göreceksiniz. Bir boncuk yukarı çıkarken yanındaki boncuğu da yukarı çekiyor, o da yanındakini yukarı çekiyor. Böylece bir dalga şekli oluşuyor. Bu şekil tel üstünde yol alıyor. Boncukların kendisi yatayda x ekseni doğrultusunda hareket etmediği halde oluşturdukları dalga hareket ediyor. Şimdi dalga hareketinin temel değişkenlerini incelemeye başlayabiliriz. Titreşim ya da Salınım nedir? Hareket çeşitlerinde titreşim ya da salınım hareketini öğrenmiştik. Hatırlayalım Bir cisim bir denge noktasının bir o tarafına bir bu tarafına salınıyorsa titreşim hareketi yapıyordur. Peki titreşim hareketinin dalgayla ne ilgisi var? Yukarıdaki resme tekrar bakın. Telin rahatsız edilmeden kendi başına durduğu yer turuncu bir çizgi ile gösterilmiş. Burası denge noktası. Telin üstündeki boncuklar Denge noktasının önce üstüne hareket ediyor. Sonra aşağı doğru hareket ediyor. Denge noktasından tekrar geçiyor. Sonra denge noktasının altına hareket ediyor. Ardından tekrar yukarı doğru hareket ederek yine denge noktasına ulaşıyor. Bu ilk adımdaki durum. Bundan sonra motor dalga kaynağı dalga üretmeye devam ettikçe, dalga hareketi kendini tekrarlıyor. Dalga hareketinin periyodik yani kendini tekrarlayan bir hareket olduğunu görüyoruz. Kendini tekrarlayan bu harekete de titreşim ya da salınım diyoruz. Dalgaboyu nedir? Titreşimin ne olduğunu anladıktan sonra sıra geldi dalganın uzunluk cinsinden özelliklerinden en önemlisi olan dalgaboyuna. Dalgaboyu bir dalganın kendini tam olarak bir kez tekrar etmesi süresince aldığı yoldur. Dalgaboyu λ simgesiyle gösterilir ve birimi uzunluk birimi olan metredir. Peki bir dalganın tam bir turu kendini tekrar etme süresini tamamlamasını nasıl ölçeriz? Görsellik işimize yarayabilir. Aşağıdaki resimde yine tel dalgası görülüyor. Resmi yine dikkatlice inceleyelim. Tepe ve çukur noktalarını görüyoruz. Tepe denge noktasından en yüksek, çukur denge noktasından en alçak uzaklık anlamına geliyor. Bir dalgaboyu ardışık arka arakaya gelen iki tepe noktası arasındaki uzunluktur. Ayrıca ardışık iki çukur noktası arasındaki uzaklık da bir dalgaboyuna eşittir. Ardışık iki denge noktası da bir dalgaboyuna eşittir. Genellersek, bir dalga üstündeki bir nokta ile dalganın hareket yönünde kendini ilk kez tekrarladığı nokta arasındaki mesafe bir dalgaboyunu verir. Yukarıdaki resimde aynı düzenekle oluşturulan bir başka dalga gösteriliyor. Bu resimde oluşan dalganın dalgaboyunu bir önceki resimdekinin dalgaboyuyla kıyaslayabilir misiniz? Hangisinin dalgaboyu daha büyük? Genlik nedir? Genlik bir dalgayı oluşturan taneciklerin denge noktasıyla, denge noktasına en uzakta bulundukları noktanın arasındaki mesafedir. Aşağıdaki resimde bir tel dalgasının genliği gösteriliyor. Genlik denge noktasının üstünde ya da altında ölçülebilir. Tel dalgası için genlik birimi uzunluğun birimi olan metredir. Periyot ve frekans nedir? Buraya kadar bir dalganın sadece uzunlukla ilgili olan özelliklerinden bahsettik. Şimdi zamanla ilgili özelliklerinden bahsedeceğiz. Periyot bir tam dalganın oluşması için geçen süredir. Yani bir dalgaboyu bir periyot sürede üretilir. Periyodun simgesi T, birimi zaman birimi olan saniyedir. Frekans bir saniyede oluşan dalga sayısıdır. Frekansın simgesi f, birimi 1/s ya da s-1 dir. Frekansın birimi olan 1/s ye Hertz Hz de denir. Frekansla periyot birbiriyle çok yakından ilişkilidir. Matematiksel olarak = 1 T = \frac{1}{f} f = \frac{1}{T}Şimdi frekansla ilgili bir şeyler hissetmek için aşağıdaki iki resmi kıyaslayalım. Bu kıyaslama bir saniyede kaç dalga oluşuyor sorusuna cevap vermek için yapılıyor. Aşağıdaki resimdeki dalganın frekansı 2 Hz. Yani bir saniyede 2 dalga üretiliyor. Bu dalganın periyodu ise T = 1/f den T = 1/2 = 0,5 saniye. Yani bir dalganın tamamlanması yarım saniye sürüyor. Yukarıdaki resimde ise dalganın frekansı 4 Hz. Yani bir saniyede 4 dalga üretiliyor. Bu dalganın periyodu da 1/4 = 0,25 saniye. Yani bir tam dalganın tamamlanması çeyrek saniye sürüyor. Bu iki resmi kıyasladığınızda hangisinin daha sık dalga ürettiğini görüyorsunuz? Frekans tam olarak bu demek dalga sıklığı. Frekansın yalnızca dalga kaynağına bağlı olduğuna da dikkat etmelisiniz. Yani motor ne kadar hızlı dönerse frekans o kadar artıyor, periyot o kadar azalıyor. Dalga denklemi formülü ve dalga hızı nedir? Dalganın uzunluk ve zamanla ilgili temel değişkenlerini ayrı ayrı inceledik. Şimdi bu ikisini birbirine bağlayan temel değişken olan dalganın ilerleme hızına geldik. Düzgün doğrusal harekette öğrendiğimiz yer değiştirmeyi, hızı ve geçen süreyi birbirine bağlayan ilişki, dalganın da uzunluk ve zaman değişkenlerini birbirine bağlayacak. Hatırlayalım \Delta x = vtx yer değiştirme, v hız, t geçen süre. Şimdi bunu dalgaya uyarlayalım \lambda = v Tλ dalgaboyu, v dalganın ilerleme hızı, T periyot. Bu ilişkiye dalga denklemi ya da dalga formülü diyoruz. Mantıklı mı? Bir dalgaboyluk mesafe bir periyot sürede alınıyor. Öyleyse hız v = \frac{\lambda}{T}Gayet mantıklı. Bir de bu formülü periyot yerine frekansı kullanarak yazalım T = \frac{1}{f} \lambda = \frac{v}{f} v = \lambda fDalganın hızı ortama bağlıdır. Örneğin, tel dalgasında telin gerginliğine bağlıdır. Su dalgasında suyun derinliğine bağlıdır. Periyodu ya da dalgaboyunu değiştirerek dalganın ilerleme hızını değiştiremezsiniz. Dalgaları iki şekilde sınıflandırabiliriz. İlki dalgaların taşıdığı enerjiye göredir. Yayılması için bir ortama ihtiyacı olan ve enerjiyi içinde bulunduğu ortamda taşıyan dalgalara mekanik dalgalar denir. Tel dalgası, yay dalgası, su dalgası ve ses dalgası mekanik dalgalardır. Hepsinin yayılabilmesi için bir maddesel ortama tele, yaya, suya veya havaya ihtiyacı vardır. Hepsi enerjiyi içinde bulundukları ortamda bir yerden başka bir yere taşır. Yayılması için ortama ihtiyaç bulunmayan, boşlukta yayılabilen dalgalara elektromanyetik dalgalar denir. Işık bir elektromanyetik dalgadır, enerjiyi taşımak için ortama ihtiyacı yoktur. Örneğin, Güneş’ten Dünya’ya enerjiyi taşıyan ışık boşlukta yayılır. Enine ve boyuna dalgalar Dalgaları sınıflandırmanın ikinci yolu dalganın hareket yönüyle ortamın taneciklerinin titreşim doğrultusunu kıyaslamaktır. Enine dalgalar dalganın hareket yönüyle taneciklerin titreşim yönünün birbirine dik olduğu dalgalardır. Örneğin, aşağıdaki tel dalgası bir enine dalgadır. Boyuna dalgalar ise ortamın taneciklerinin titreşim doğrultusuyla dalganın ilerleme yönünün paralel olduğu dalgalardır. Aşağıdaki resimde bir sarmal yayda üretilen boyuna dalgalar gösteriliyor. Dalganın hareket yönüyle yayın halkalarının titreşim doğrultusunun paralel olduğuna dikkat edin. Elektromanyetik dalgaların tamamı enine dalgadır. Su dalgaları hem enine hem boyuna dalganın bir karışımıdır. Yay dalgaları enine ya da boyuna olabilir. Dalgalar ile ilgili kazanımlar Titreşim, dalga hareketi, dalga boyu, periyot, frekans, hız ve genlik kavramlarını açıklar. Deney, gözlem veya simülasyonlarla kavramların açıklanması sağlanır. Periyot ve frekans kavramlarının birbiriyle ilişkilendirilmesi ve matematiksel model oluşturulması sağlanır. Matematiksel hesaplamalara girilmez. Dalganın ilerleme hızı, dalga boyu ve frekans kavramları arasındaki matematiksel model verilir. Matematiksel hesaplamalara girilmez. Dalganın ilerleme hızının ortama, frekansın kaynağa bağlı olduğu vurgulanır. Dalgaları taşıdığı enerjiye ve titreşim doğrultusuna göre sınıflandırır. Öğrencilerin dalga çeşitlerine örnekler vermeleri sağlanır.

10 sınıf fizik dalgalar formülleri